Część pierwsza dostępna tutaj: https://archpasja.wordpress.com/2014/07/24/architektura-secesyjna-warszawy-cz-1/
Powstające na przełomie wieków budynki przepełnione były detalem, ornamentyką secesyjną. Cechy secesyjne jakie stosowali budowniczy odnoszą się one jedynie do wnętrz oraz fasad.
Jednym z najwybitniejszych przykładów secesji warszawskiej jest nieistniejący obecnie dom mieszkalny przy ulicy Służewskiej 3 Kamienica powstała w latach 1902-1905, została zaprojektowana przez Mikołaja Tołwińskiego i Henryka Stifelmana. Jest to jeden z nielicznych budynków, który został w pełni ukształtowany w duchu secesji. Bryła budynku była zwarta, rozczłonkowana w partii dachu z niezwykle miękką, płynną linią attyki. Fasadę cechowała symetria, wertykalizm, wyważona dekoracja oraz jej zróżnicowanie w określonych partiach elewacji. Balkony posiadały balustrady o różnorodnym wypełnieniu, od tralkowych w poziomie pierwszego piętra, po balustrady z kamiennych motywów kwiatowych, po kute balustrady o formach geometryczno-roślinnych. Ponadto kształty otworów okiennych uformowane zostały w różnorodny sposób. W osiach środkowych były zamknięte łukiem odcinkowym, prostokątne, podkowiaste oraz o różnych wielkości otwory. Dekoracje ścian tworzyły różnorodne żłobienia w tynku, płyciny z historyzującym kartuszem i girlandą. We wnętrzach pojawiły się bogato zdobione witraże, posadzki, sztukaterie. Klatka schodowa obfitująca w detal secesyjny posiadała żeliwną balustradę o motywach roślinnych.
Kolejny równie ważnym obiektem, utraconym w czasie II wojny światowej jest dom dochodowy Maurycego Spokornego Kamienica powstała w 1903 roku, została zaprojektowana przez Dawida Landego. Znajdowała się na zbiegu Alei Ujazdowskich i ulicy Chopina, usytuowana na narożnej działce, co pozwoliło na eksponowanie dwóch frontowych elewacji. Jest to budynek 6-kondygnacyjny. Fasada dzieli się na odpowiednie partie poprzez zastosowaniu gzymsów, pilastrów. Co więcej, zastosowano smukłe okna, pionowe i poziome podziały, boniowanie w poziomie parteru aby nadać masywnej bryle lekkości i smukłości. Całą elewację frontową wzbogacają wykusze oraz cofnięte loggie. W ściętym narożniku zbudowano masywny wykusz zwieńczony kopułą. Dekoracja secesyjna pojawiła się w różnorodnych formach, takich jak: dekoracja kwietna, sztukaterie, płaskorzeźby. Pojawił się również motyw koła wpisanego w kwadrat, charakterystycznego dla secesji wiedeńskiej.
Jednym z najważniejszych zachowanych po II wojnie światowej budynków secesyjnych była Kamienica Wilhelma Rakmana przy Alejach Jerozolimskich. Powstała w latach 1905-1906, została zaprojektowana przez Ludwika Panczakiewicza. Jest to budowla wysoce reprezentacyjna, zachowująca w pełni zasadę jednorodnego wyrazu stylowego całości. Posiada pięć kondygnacji, ścięty narożnik z 3-pietrowym wykuszem zwieńczonym kopułą. Oś elewacji od ulicy Poznańskiej i al. Jerozolimskich stanowi 3- i 4-piętrowy wykusz zaznaczony w partii dachu jako fragment attyki, rodzaj lukarny z półkolistym oknem z dekoracyjną maską w kluczu łuku, na poziomie 4 piętra zwieńczony balkonem o balustradach geometrycznych. Secesyjny charakter nadają kopule rozmieszczone w tamburze okna o kształtach okrągłych i nerkowatych. W elewacjach dominuje kierunek wertykalny, podkreślony długimi, smukłymi i głęboko osadzonymi w ościeżach oknami. Obydwie elewacje frontowe charakteryzują się bardzo bogatą dekoracją sztukateryjną, którą stanowią motywy roślinne, geometryczne oraz maszkarony. Budynek wieńczy okazały gzyms koronujący oraz attyka.
Ważnym zachowanym przykładem budynku publicznego jest gmach Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej przy ulicy Koszykowej 55.Powstawał w latach 1900, 1905-1907, 1909-1913, został zaprojektowany przez Antoniego Jabłońskiego – Jasieńczyka. Elewacje komponuje ornament geometryczny, charakterystyczny dla secesji wiedeńskiej, do motywów należą: koła, linie proste, żłobkowania. Podziały pionowe elewacji tworzą sztukaterie, pilastry między oknami, kroksztyny pod gzymsem wieńczącym. Portal wejścia głównego ozdobiony został motywem koła i zgeometryzowanych ulistnionych łodyg. We wnętrzu również można dostrzec secesyjny geometryzm, przeszklone drzwi z podziałami, balustrady metalowe również skomponowane w sposób geometryczny.
Omawiając secesję w architekturze nie sposób nie wspomnieć o wnętrzach. Najbardziej znanym, a zarazem pierwszym przykładem są secesyjne wnętrza hotelu „Bristol” zaprojektowane przez Otto Wagnera- jednego z najwybitniejszych przedstawicieli secesji w architekturze i sztuce. Austriacki architekt zaprojektował hall, salę restauracyjną, bankietową, kawiarnie oraz jeden apartament. Wnętrza otrzymały bogaty, secesyjny wystrój. Elementy żelazne, mosiężne tworzyły balustrady schodów, windy i kraty balkonów.
Jedną z największych sal restauracyjnych była Sala Kolumnowa. W jej wnętrzu znajdowały się dwie kolumny na środku oraz dwie mniejsze flankujące bufet. Ściany zdobiła mazerowana boazeria oraz fryz roślinny pod sufitem. Kolumny posiadały papirusowe kapitele i kanelowane trzony. Sufit pokrywały żłobkowania oraz barwny fryz geometryczno-roślinny pokrywający belkę podciągu. Znajdującą się we wnętrzu sali galeryjkę dla orkiestry obiegała kuta balustrada o kwietnych motywach.
Mniejsza Sala Malinowa otrzymała równie bogaty wystrój. Ściany zostały wyłożone białą boazerią zwieńczoną fryzem oraz w wyższych partiach obite materiałem o malinowej barwie. Ściany wzbogacały lustra umieszczone w obszarach pokrytych boazerią. Ponadto drewniana posadzka o motywach geometrycznych, secesyjny żyrandol komponowały wnętrze.
Piętrowy hall hotelu „Bristol” również prezentował elementy secesyjne. Na ścianach zastosowano biały marmur, polichromowane sztukaterie o motywach stylizowanych kwiatów.
Na szczególną uwagę zasługuje apartament nr 109 znajdujący się w hotelu „Bristol”. Otto Wagner zaprojektował w nim okazałą rozetę ze stylizowanych liści, zdobiącą sufit. Zastosował również ozdobny fryz o motywach roślinnych oraz żyrandol, którego ramiona składały się ze stylizowanych łodyg kwiatów.
Uznaje się że wnętrza hotelu „Bristol” były pierwszymi secesyjnymi wnętrzami w Warszawie na początku XX wieku. W latach 1928-1931 wnętrza zostały przebudowane.
Budynek hotelu w pierwotnym projekcie konkursowym Franciszka Mączyńskiego i Tadeusza Stryjeńskiego posiadał nie tylko wystrój wnętrza, ale także fasadę bogatą w elementy secesyjne. Jednakże fasadę przeprojektowano. Władysław Marconi wprowadził historyzujące, eklektyczne cechy.
Powszechny pogląd, iż secesja w Warszawie nie rozwinęła się tak samo jak w innych miastach Europy nie jest do końca prawdziwy. Dorobek warszawskiej secesji jest bogaty i różnorodny, wyróżniający się dwoistością stylu. Cechy secesji organicznej i geometrycznej wzajemnie się uzupełniają tworząc niezwykle barwne i zaskakujące formy.
Opracowanie: Ewelina Strzępek
archpasja 